ZUN KAWNGA HRIK NEITE TANA HRIAT NGEI NGEI TUR TE
Zun kawnga hrik awm fo hi a buaithlak a, enkawl ṭhat loh phei chuan chhiatna nasa tak a thlentir thei a ni. Natna tlanglawn takte zinga pakhat a ni ve ta hial mai.
Thianghlimna lama daithlan vang te, condom tel lova mipat-hmeichhiatna hman vang te, kap kar vel kan enkawl dan dik tawk loh vang te, zun (urine) tlem vang te, tui in tlem vang te leh chhan dang eng eng emaw avangin zun kawngah natna hrik a awm thei.
Zun kawng hi mipa aiin hmeichhiain an neih tawi zawk bik avangin hmeichhiate hian mipate aiin zun kawnga natna awm theihna chance an nei sang deuh bika ngaih a ni a. Hetiang lama natna nei hi an tam zawk bawk.
Zun kawnga natna hrik a lo awm tirh, mahni pawh kan inrinhlelh a, doctor kan pan vat lai hun angah hi chuan daithlan palh a awl em em a. Natna tawrh a hrehawm vak lem loh phei chuan kan ngaihthah hlen palh thei a ni. Mahse, bacteria te khan zawi zawia kal (kidney) leh phing (bladder) te an lo thlen a, bu an khuar ngheh palh vaih chuan kan rin aiin kan thi hma viau thei dawn a.
Chuvangin, i zun kawnga natna hrik a awm chuan, a tîr te aṭanga enkawl dam vat i tum ngei ngei tur a ni.
A LANDAN:
ᅠ Zun kawnga natna hrik (bacteria) a lo awm chuan a tlangpuiin hetiang hi a ni duh:-
- zun zun laiin a thip/na/sahal deuh;
- zun a chhuak zing deuh bik;
- zun hnu-ah pawh zun bang nawi (la zun zawh loh) awm angin a awm;
- pumpui hnuai, pâng bawr vel a na;
- zun kawng chhung lam a thak niin an hria;
- zunah thi a tel;
A chunga kan sawite khi zun kawnga bacteria hrik awmin a thlentir an nih theih rualin kal lam ṭhat loh vang te pawh a ni thei tho va. Chuvangin mahni awmdana inrinhlelhna i neih a, a chunga thil awmdan kan sawite anga i awm chuan doctor pan vat la a ṭha ber.
Doctor-in a lo en chea, i zun kawngah hrik a awm ngei nia a hmuh chuan damdawi eng eng emaw a lo chawh ngei bawk ang che.
I awmdan chu a la nasa lem lo, natna a lo awm ṭan chauhva tawrh pawh a har lem lo emaw, damdawi tha chak deuh i ei chuan i taksa peng dangten an zo lo mai dawn dinhmunah i awm mêk emaw a nih chuan tun ṭuma kan sawi tur te hian a ṭanpui hle ngei ang che.
Zun kawnga hrik awmte tan, in lama inenkawl chhunzawm dan tura tihmakmawhte:-
1. Cranberry Ei Uar Rawh
Cranberry hi hmanlai, kum tamtak liam tawh aṭanga an lo chelek, zun kawng natna atana damdawi ṭha taka an lo hman tawh a ni a.
Amah hi a thur ve deuh va. Bacteria thah theihna a neih avangin a ṭha hle. Natna hrikte chu thatin zun lamah a paih chhuahsak ṭhin a ni. Tui a pai tam avangin taksain tui a mamawh phuhrukna ṭha tak a nih bakah zun a tihtam phah bawk.
Cranberry hi a rah a ei theih a, a tuiin a in theih bawk a. Tin, cranberry juice an siam lei tur a awm bawk a, cranberry pawlh ei in dang dang pawh a awm zel bawk.
2. Tui Thianghlim
Tui thianghlin in a pawimawh zia chu sawi ngai lova lum ni se.
Zun kawnga natna hrik an luh hlimchhawn lai chuan natna hrikte chu zun kawng velah chauh an la awm a, chuti tehchiamin mi an la tibuai lem lo. Chuvangin zun zun chhuah tam chauhvin hrikte hi pawn lama paihchhuah theih an ni a. Chuvangin tui tam tak taka in a ṭul zual bik a ni.
“Tui hal hun chauhva tui kan in ṭhin hi hriselna kan ngaihthah vang emaw, tui in tam a ṭul zia kan la hriat tawk loh vang emaw a ni ṭhin”
Darkar chanve velah hmuam hnih khat vel zelin tui thianghlim kha in in zel mai rawh. Tui in tam tur tih kha theihnghilh miah suh ang che. Tui tam tawk ina zun tam tawk chhuahtir reng tur a ni.
Mi ṭhenkhat chuan tui in hun bi vawn nan smartphone application an hmang ṭangkai hle a. A ṭangkai zawnga hman chuan phone kha a hlu thei a ni.
3. Zun A Chhuahin Insum Loh Tur
Zun chhuak insum (îp) fo hi chin dan ṭha lo tak a ni - zun kawnga hrik a luh theihna hun remchang i siamsak a nih theih bakah natna hrik awm tawh tan pawh natna tipunluntu a ni.
Chuvangin i zun a chhuak viau/lutuk ni lo, i zun a chhuak deuh nia i hriat deuh pawhin insum lem lovin va zung nghal zel mai rawh. Zun chhuak hi insum/ip miah loh tur a ni.
4. Thil Thur Lam Ei Uar Rawh
Vitamin C hian sam leh vun a tih hrisel bakah taksain natna hrik a do chak theih nan te, zun tih thianghlim nan te chenin a ṭangkai hle a ni.
Chuvangin zun kawnga natna hrik awm tîr dinhmuna kan awm chuan thil thûr lam - kawlhang, lemon, etc Vitamin C pai tam thlai hnah/rah ei uar tur a ni.
A chunga kan sawite khi zun kawnga natna hrik awm tîr, mahnia in lama lo inenkawl dan tur a ni a. Natna a zual deuh (doctor-in damdawi min chawh nual tawh) a nih pawhin ṭanpuitu ṭha tak a ni zel tho bawk.
Eng ang khawpa doctor-in damdawi ṭha leh chak a chawh che pawhin a chunga kan sawi takte khi mahniin lo tih chhunzawm ngei ngei tur a ni. Khîngte khian a puibawm hle ngei ang che.
Comments
Post a Comment